فخر رازی می گوید: مقصود آن است که خداوند قبل از اینکه آدم را خلق کند علم به احوال او داشت و همین دلیل است بر علم خداوند قبل از حدوث اشیاء هر چند بعضی نظر بر این دارند که علم خداوند موقع وقوع اشیاء است. انی اعلم غیب السموات و الارض » (تفسیر الکبیر، ج 2، ص 210).
علامه می فرماید: به قرینه آیه شریفه انی اعلم غیب السموات و الارض » آنچه را خدا می دانسته همان اسماء است که فرشتگان نمی دانستند و خدا آن را به آدم تعلیم فرمود (المیزان، ج 1، ص 116).
ابوالفتوح چند قول را بیان می کند: 1. خباثت و نفاق ابلیس بود که این اعتراض به خلقت آدم را، به ملائکه گفته بود; 2. راز خلقت انسان بود که ملائکه از آن خبر نداشتند بلکه هدف خلقت را همان عبادت و تسبیح و تقدیس تنها می دانستند (ج 1، ص 129).
جرجانی می نویسد: قتاده گفت یعنی من آن دانم که شما ندانید از آنکه از نسل او انبیا و اوصیا و اولیا خواهند بود. حسن بصری یعنی من آن دانم که شما ندانید از آنکه شما را ظن آن است که شما از او عالمتر و گرامی تر باشید به نزدیک خدای تعالی (ج 1، ص 63).
در التبیان آمده است: گروهی از جمله ابن مسعود و ابن عباس گفته اند: آنچه را که خدا می دانست همان کبر و عجب و معصیت ابلیس در مقابل فرمان خدا بود. گروه دیگری گفته اند منظور مصالح خلقت و آفرینش و تدبیر در آن بوده است (راز خلقت انسان) قتاده گفته است: منظور ذریه آدم از انبیا و صالحین آنان بوده است که خدا می دانست در ذریه آدم چنین کسان صالح و مصلحی هستند ولی ملائکه نمی دانستند». نظر دوم مورد تایید روایتی از امام صادق علیه السلام است که خدا در جواب ملائکه فرمود: انی اعرف بالمصلحة منکم » و این همان معنای آیه شریفه انی اعلم مالا تعلمون » است (التبیان، ج 1، صص 133 و 135; مجمع البیان، ج 1، ص 178).
علامه مجلسی نیز به قول دوم معتقد است (بحار، ج 11، ص 98).
مرحوم سید محمود طالقانی می نویسد: ملائکه هدف از خلقت را همان کار خود که تسبیح و تقدیس بود می پنداشتند و دیگر از بیرون محیط علم و عمل خود آگاهی نداشتند که خداوند با این جعل خلیفه و مراحل بعد آنها را از این حالت بیرون آورده و چنین فرمود که آری من می دانم چیزهایی را که شما نمی دانید (پرتوی از قرآن، ج 1، ص 117).
در کنزالدقایق به استناد روایت مفصلی از امام علی علیه السلام مقصود از آیه شریفه را همان علم خداوند به وجود انبیاء و صالحین و . در بین فرزندان آدم می داند و به استناد روایت دیگری از امام صادق علیه السلام آن را مصلحت و راز خلقت آدم می داند (ج 1، ص 330 و 341) و نیز رجوع کنید به: (قصص الانبیاء، ج 1، ص 36).
علامه می فرماید: به قرینه آیه شریفه انی اعلم غیب السموات و الارض » آنچه را خدا می دانسته همان اسماء است که فرشتگان نمی دانستند و خدا آن را به آدم تعلیم فرمود (المیزان، ج 1، ص 116).
ابوالفتوح چند قول را بیان می کند: 1. خباثت و نفاق ابلیس بود که این اعتراض به خلقت آدم را، به ملائکه گفته بود; 2. راز خلقت انسان بود که ملائکه از آن خبر نداشتند بلکه هدف خلقت را همان عبادت و تسبیح و تقدیس تنها می دانستند (ج 1، ص 129).
جرجانی می نویسد: قتاده گفت یعنی من آن دانم که شما ندانید از آنکه از نسل او انبیا و اوصیا و اولیا خواهند بود. حسن بصری یعنی من آن دانم که شما ندانید از آنکه شما را ظن آن است که شما از او عالمتر و گرامی تر باشید به نزدیک خدای تعالی (ج 1، ص 63).
در التبیان آمده است: گروهی از جمله ابن مسعود و ابن عباس گفته اند: آنچه را که خدا می دانست همان کبر و عجب و معصیت ابلیس در مقابل فرمان خدا بود. گروه دیگری گفته اند منظور مصالح خلقت و آفرینش و تدبیر در آن بوده است (راز خلقت انسان) قتاده گفته است: منظور ذریه آدم از انبیا و صالحین آنان بوده است که خدا می دانست در ذریه آدم چنین کسان صالح و مصلحی هستند ولی ملائکه نمی دانستند». نظر دوم مورد تایید روایتی از امام صادق علیه السلام است که خدا در جواب ملائکه فرمود: انی اعرف بالمصلحة منکم » و این همان معنای آیه شریفه انی اعلم مالا تعلمون » است (التبیان، ج 1، صص 133 و 135; مجمع البیان، ج 1، ص 178).
علامه مجلسی نیز به قول دوم معتقد است (بحار، ج 11، ص 98).
مرحوم سید محمود طالقانی می نویسد: ملائکه هدف از خلقت را همان کار خود که تسبیح و تقدیس بود می پنداشتند و دیگر از بیرون محیط علم و عمل خود آگاهی نداشتند که خداوند با این جعل خلیفه و مراحل بعد آنها را از این حالت بیرون آورده و چنین فرمود که آری من می دانم چیزهایی را که شما نمی دانید (پرتوی از قرآن، ج 1، ص 117).
در کنزالدقایق به استناد روایت مفصلی از امام علی علیه السلام مقصود از آیه شریفه را همان علم خداوند به وجود انبیاء و صالحین و . در بین فرزندان آدم می داند و به استناد روایت دیگری از امام صادق علیه السلام آن را مصلحت و راز خلقت آدم می داند (ج 1، ص 330 و 341) و نیز رجوع کنید به: (قصص الانبیاء، ج 1، ص 36).
خلق ایستاده کو به کو چشم انتظار روی او تا پرده از روی نکو گیرد نگار نازنین
ج ,ص ,1، ,خلقت ,آدم ,خدا ,ج 1، ,1، ص ,است که ,که شما ,علم خداوند
درباره این سایت